Oscypek to charakterystyczny ser wędzony produkowany w Tatrach w południowej Polsce, reprezentujący jeden z najbardziej unikalnych i chronionych produktów mleczarskich w Europie. Wytwarzany wyłącznie z mleka owiec przy użyciu metod tradycyjnych doskonalonych przez wieki, oscypek otrzymał oznaczenie Chronionego Oznaczenia Pochodzenia (PDO) od Unii Europejskiej, zapewniające, że tylko ser produkowany w określonych regionach przy użyciu tradycyjnych technik może nosić tę nazwę. Proces produkcji pozostaje praktycznie niezmienny od czasów średniowiecznych, a pasterze wytwarzają każde koło ręcznie w sezonie letniej wyprawy, gdy świeże mleko jest dostępne.
Produkcja oscypka wymaga wyjątkowych umiejętności i wiedzy przekazywanej przez pokolenia rodzin pasterskich. Mleko jest ogrzewane w dużych miedzianym garnkach nad otwartymi ogniskami, wymagając precyzyjnej kontroli temperatury aby osiągnąć właściwą konsystencję serowiny. Serowina jest następnie wkładana do charakterystycznych drewnianych form, które tworzą charakterystyczny owalno kształt oscypka i dekoracyjne wzory na powierzchni. Ser jest wędzony przy użyciu naturalnego dymu drzewnego, zazwyczaj z jałowca lub bukszpanu, który nadaje mu charakterystyczny smak i przedłuża okres przechowywania - historycznie kluczowy dla zachowania zimowych zapasów żywności w społecznościach górskich.
Smak oscypka jest charakterystyczny: lekko słony, mildnie wędzony, z konsystencją półtwardą nadającą się zarówno do jedzenia świeżego, jak i gotowania. Tradycyjnie serwowany podczas świętowań i okazji specjalnych, oscypek jest często łączony z lokalnym kompotą z żurawiny, tworząc idealną równowagę smaków. Młody, kremowy oscypek jest spożywany świeży, podczas gdy postarzałe wersje rozwijają bardziej twardą konsystencję i bardziej skoncentrowany smak. Ser stał się tak integralną częścią kultury tatrzańskiej, że jego produkcja została uznana za niematerialne dziedzictwo kulturowe przez UNESCO w 2009 roku.
Dzisiaj oscypek reprezentuje udany przykład tradycyjnego zachowania żywności, które zyskało międzynarodowe uznanie. Coroczny Festiwal Oscypka w Limanowej celebruje to dziedzictwo, przyciągając entuzjastów sera z całego świata. W społeczności polskiej Bay Area, oscypek jest coraz bardziej dostępny w polskich bazarach i restauracjach, pozwalając członkom społeczności i fanom polskiej kuchni na doświadczenie autentycznego smaku tatrzańskiego dziedzictwa górskiego. Ser ucieleśnia zaradność i kulinarne tradycje polskich pasterzy.